حکایت سی و هفتم: تضاد جامعه خواندن
حکایت سی و هفتمین تضاد جامعه
عده‌ای گفتند: «ملا‌رضا! ما قصد بر خلق برنامه‌ای نوین داریم. برنامه‌ای بس وسیع و مبسوط که می‌خواهیم آن را در جامعه برپا سازیم. ما را پندی ده تا بدان هوشیار باشیم.»
ملارضاالدین گفت: «هدف برنامه، خود شما هستید یا دگران؟»
حضار گفتند: «ملا! ما جماعتی خیرخواه هستیم و چیزی از برای خود نخواهیم. نیت ما ایجاد منفعتی برای عموم مردم باشد.»
ملا گفت: «بسیار عالی! خوشحالم که این سخن را از شما می‌شنوم؛ اما امید دارم شما نیز در انتهای خلق برنامه‌ی خود، خشنود و خوشدل باشید.»
جماعت گفتند: «ما قصدمان خیر و کمک به دیگران باشد! چگونه ممکن است در انتهای برنامه خشنود نباشیم؟»
ملارضاالدین گفت: «توصیه‌ای در حیطه‌ی اقتصاد گویم که اگر انجام دهید و مراقب باشید، در آخر امر، شما را شاد بینم.»
جماعت گفتند: «ملا ما آماده‌ایم تا بشنویم و عمل کنیم.»
ملا گفت: «هر خلقتی هزینه‌ای دارد. اگر هزینه‌های آن صحیح محاسبه شود، برنامه بدون مشکل تا انتها پیش رود و نیمه‌کاره نماند و باعث اتلاف وقت و انرژی نگردد.
پس بشنوید که تجاربی در خلق و برنامه‌ریزی دارم. نکته‌ی حائز اهمیت این است که همواره بایستی «ضریبی در هزینه» محاسبه شود. پیش‌بینی و تخمین هزینه‌ی یک برنامه، قابل محاسبه است. وقتی هزینه محاسبه و تمام شد، باید در درصدی به نام درصد «تضاد جامعه» ضرب شود. بسته به اینکه برنامه در چه جامعه‌ای انجام می‌شود، این ضریب بین صد درصد تا سیصد درصد خواهد بود.
اگر جامعه‌ای بدون تضاد و اختلاف باشد، شما نیازمند پرداخت بیشتری نیستید و برنامه به سرعت پیش می‌رود. اما اگر در جامعه‌ای تضادهای بسیاری وجود داشته باشد، پس باید هزینه‌ی تضاد محاسبه شود. گاهی تا دو یا سه برابر هزینه‌ی برنامه، باید پیش‌بینی گردد.»
جماعت گفتند: «کلید و پند جالبی است، اما درصدی که گفتی بسیار زیاد به نظر می‌رسد. این هزینه چه می‌شود و کجا می‌رود؟»
ملا گفت: «نمی‌دانم چه مثالی گویم که اصل مفهوم این ضریب را روشن کند. پس به کلیّت گویم.
هزینه جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنید را ببینید. فرض کنید در جایی همچون بهشت، عده‌ای از مردم در روستایی زندگی می‌کنند. آن‌ها تمام نیروی‌شان در کشت‌و‌کار و ساخت‌و‌ساز باشد و شب‌ها نیز در آرامش و شادی به سر برند.
حال این تصویر را با جامعه‌ی فعلی‌تان مقایسه کنید. چقدر هزینه‌ی محافظت داریم؟ چه مقدار هزینه‌ی عدل، عدالت، قاضی و زندان شود؟ چقدر هزینه برای داشتن امنیت صرف شود؟ چقدر هزینه‌ی دزدی و مقابله با آن گردد؟ چه میزان هزینه‌ی وکیل و قانون باشد؟ و چه مقدار هزینه‌ی بیمه؟
اگر هزینه‌های جانبی آن را محاسبه کنید، گاهی یک کار اجتماعی عام‌المنفعه، بسته به نوع تضادها در آن جامعه، درصد تضاد هنگفتی خواهد شد.
در برنامه‌هایمان چند درصد از نیرو و توان صرف ساختن نیست؟ آن درصد، کارما و گناهان آن جامعه و آن سرزمین است.»